Yazmak Eylemi- Ferit Edgü

Ferit Edgü'nün "Yazmak Eylemi" şu an okuduğum kitap. Bir çırpıda bitecek gibi görünüyor. Kitabı edinme sürecim biraz zaman aldığından hesapladığımdan daha geç okumaya başladım. Bir gazetenin kitap ekinde hakkında çıkan bir yazı nedeniyle herkes kitabın peşine düşmüştü anlaşılan. Bu, gazetelerin kitap eklerinin yeterince etkili olduğunun bir göstergesi. Mecburi bir erteleme sonrasında bugün kitabı edinebildim. Aradaki zaman diliminde ise geçmişe dönüş yaparak Tezer Özlü'nün "Yaşamın Ucuna Yolculuk" adlı romanını yeniden okudum. Bu tekrar okuyuşun sarsıntılarını ayrıca yazmayı düşünüyorum.

Yazmak Eylemi bir öykü kitabı gibi nitelense de toplumsal-siyasal bir olay üzerine 101 farklı bakışın işlendiği üslup alıştırmalarından oluşuyor. Edebiyat öğretmenleri ya da kuramsal olarak edebiyatla ilgilenenler için mutlaka okunması gereken kitaplardan. Edebi bir haz almak amacındaysanız bu ihtiyacınızı gidermeyecektir. Fakat değişen özneyle bir olayın kaç farklı şekilde anlatılacağının iyi bir örneği.

Arka kapak yazısında şöyle tanımlanıyor Yazmak Eylemi: "Kendilerini 'devrimci' olarak tanımlayan örgüt üyelerinin bir eylemi sonucu 14 Şubat 1980 Perşembe günü, İstanbul'un birçok semtinde dükkânlar kepenk açmadı. Yazar, bu eylemi 101 değişik metinde dile getirerek bir yazmak eyleminde bulundu." Kitabın arka kapağında Sel Yayınları talihsiz bir yazım hatasına da yer veriyor ve tanıtım cümlelerini şu biçimde sonlandırıyor: "Yazmaz Eylemi, yazının sınırsız olanaklarını sunuyor okuyucuya." Bir yayınevi arka kapakta hem de kitabın isminde yanlışlık yapsın! İş değil.

Yazmak Eylemi, kısa metinlerden oluştuğu ve olay merkezli bir anlatım biçimine sahip olduğundan hızla okumak mümkün. Bir saat içinde kitabın dörtte üçünü okudum. Kitabı bulma çabalarıma şahit olmuş birkaç öğretmen arkadaşım merakla eser hakkındaki düşüncelerimi bekliyor. Onlara çok güzel haberler veremeyeceğim. Zira okuma serüvenimde bu eser sadece kuramsal bir yeri işgal ediyor. Elbette Ferit Edgü benim için "Bir Gemide" demek. Bu kitap ise edebiyatın sınırlarını ya da sınır   tanımazlığını gösteriyor. Öykü kahramanlarının özellikleriyle çeşitlenmiş, bulundukları mekan, geçmişleri, kişilikleri, kimlikleri, yaklaşımları ile tek bir olay üzerinden ne kadar başka başka anlatımların çıkarılabileceği aktarılıyor. Tekrar etmekte fayda var. Edebî bir metinden heyecan ve haz bekliyorsanız "Bir Gemide"yi okumalısınız. Edebî metinlerin biçemleri hakkında fikir sahibi olmak istiyorsanız "Yazmak Eylem"ini okuyunuz.

Metinleri kimi oldukça kısa, sizin için  ikisini örnek olması açısından aktarıyorum buraya.

NESNEL

Bugün, dükkânların hemen hemen tümü kapalıydı. Bir tedhiş grubunun eylemi sonucu olduğu söyleniyor. Dün, söz konusu örgütün militanları, dükkânlara tek tek uğrayıp, yarın (bugün) dükkânlarınızı açmayacaksınız, demişler. Tehdit etmişler.
Kapalı olan dükkânların sayısına bakılırsa, bu buyruğa büyük çapta uyulduğu anlaşılıyor.
Bu eylemin amacı, şu ana değin açıklanmamışsa da, bir güç belirtisi olarak değerlendirilebilir.
Dükkânlarını açan, tek tük esnaf, bu tehdidin dışında kalanlar mı, yoksa tehdide kulak asmayan kişiler mi?Doğrusu merak konusu.

EĞRETİLEME

Kaptansız bir gemideyiz. Hiç kimse nereye gideceğimizi bilmiyor. Amaçsızca gökboşluğunda kanat çırpan kuşlar gibi ordan oraya gidiyoruz. Ama çaldığımız tüm kapılar kapalı. vardığımız her yer, boyunumuzu aşan bir duvar. Deliksiz taş bir duvar. Ardında neler olup bitiyor, bilen yok.

(Ferit Edgü, Yazmak Eylemi, Sel Yayınları, İstanbul-2011, sayfa:27-33.)